"Juist in de hippe stad die Eindhoven is geworden, met zijn innovatie en techniek, kan een andere dimensie van grote waarde zijn."

“Het is altijd moeilijk om een groot herbestemmingsproject van de grond te krijgen. Als je eraan begint, dan weet je dat het geen vlakke weg is. Daarom is de voldoening enorm als je met elkaar het feestje kunt vieren dat het dan toch is gelukt.” Aan het woord is Henri Swinkels, namens de Socialistische Partij was hij gedeputeerde leefbaarheid en cultuur bij de provincie Noord-Brabant en in die functie was voor hem de herbestemming van Mariënhage een project waar hij veel mee bezig is geweest.

Rijksgebouwendienst

Even is hij terug in het gedeelte van het Brabantse Provinciehuis waar het bestuur zetelt. Voor het interview vinden we daar een rustige plek om elkaar te spreken. De ambtenaren zijn gewend aan de nieuwe gedeputeerden, maar de oude zijn nog niet vergeten. Het is een vrolijk weerzien. Met passie kijkt Swinkels terug op de wijze waarop de herontwikkelingen van Brabantse erfgoederen verliep. “Als provincie hebben we altijd geloof gehad in de herontwikkeling van dit bijzondere stukje Eindhoven. Het was soms moeilijk om alle partijen aan boord te houden. En ik herinner me de periode dat we in de weer waren met Rijksgebouwendienst die van mening was dat een aantal zaken gegarandeerd moest blijven. Dat vraagt dan bestuurlijke moed om daarvan af te wijken.”

Het verhaal blootleggen

De provincie timmert hard aan de weg als het om behoud van erfgoed gaat. Bijzonder erfgoed krijgt een nieuw leven, bijvoorbeeld weverij De Ploeg in Bergeijk en de verschillende onderdelen van de NS Werkplaats in Tilburg. Om steun van de provincie te ontvangen moet het passen in de verhaallijnen die de geschiedenis van Brabant bepalen. Van de vier verhaallijnen die daaraan richting geven zijn er drie van toepassing op de herontwikkeling van Mariënhage: religieus Brabant (kloosters en kerken); bevochten Brabant (militair erfgoed) en bestuurlijk Brabant (kastelen en landgoederen)*. Swinkels: “Wat ik heel mooi vind is dat we met DOMUSDELA voor Eindhoven een andersoortige plek realiseren. Het heeft een mooie doorgang naar het gebied achter de gesloten gebouwen. De groene strook maakt het heel aangenaam en is openbaar. Iedereen kan er naartoe. We zien natuurlijk allemaal het enorme Jezusbeeld op de toren, dat is een icoon en belangrijk markeringspunt in de stad, maar wat zit er onder dat beeld? Dat was alleen voor ingewijden. Door de nieuwe bestemming leggen we de verhalen bloot en kan heel Eindhoven er kennis van nemen.”

Levensfilosofie van de Augustijnen

Swinkels is katholiek opgevoed en heeft het geloof achter zich gelaten. Dat lag voor de hand omdat hij als evolutiebioloog afstudeerde. Maar de Augustijnen kregen een speciaal plekje in zijn hart. “Ik heb de paters veel gesproken en hun levensfilosofie meegekregen. Zij verbinden zich met God via de samenleving. Dat spreekt mij aan omdat we in deze tijd in toenemende mate levensvragen hebben die niet allemaal religieus geduid kunnen worden, maar die wel een spirituele uitweg zoeken en dat vraagt om bezinning. Voor die zoektocht van mensen staan de Augustijnen open en zij zeggen: ‘het hoeft niet op onze manier, als het maar gebeurt’. Zo’n soepele houding is wel wonderlijk voor een kloosterorde. Ze zijn flexibel en hoopvol. Dat raakt me.”

Betekenisvolle plek

“In deze tijd hollen we makkelijk belangrijke levensvragen voorbij. We zien veel jongeren de weg kwijtraken. Er zouden meer alarmbellen af moeten gaan. Waarom werkt het niet om alleen zoveel mogelijk geld te verdienen? Daarmee wordt een leeg bestaan georganiseerd. DOMUSDELA helpt om daar een antwoord op te vinden. De paters hebben daar vertrouwen in. Zij geloven erin dat hun erfgoed op een nieuwe manier een betekenisvolle plek wordt. En misschien hoeft er niet veel te gebeuren. Is het alleen al de moeite waard om er te zijn en stil te zijn. Binnen te wandelen via de Knoop en neer te strijken in de tuin. Juist in de hippe stad die Eindhoven is, met alle innovatie en techniek, kan een andere dimensie van grote waarde zijn. Hollen én stilstaan.”

De provincie Noord-Brabant draagt € 2,3 miljoen bij aan de restauratie van de Paterskerk, het Augustinianum en de Studentenkapel. Daarnaast verstrekt de provincie voor de gehele herontwikkeling een lening aan DELA voor bedrag van € 5 miljoen.

* De verhalenlijnen die bepalend zijn voor de geschiedenis van Brabant

Religieus Brabant, omdat het één van de acht Brabantse kloosters is waarvan een deel nog bestaat uit duidelijk herkenbare middeleeuwse gebouwen. Het is zelfs het enige van de ooit ca. zestig middeleeuwse kloosters in Brabant waarvan nog een middeleeuwse woonvleugel compleet bewaard is gebleven.

Bevochten Brabant, Tijdens de tachtigjarige oorlog viel het Kasteel en de ruïnes die er later van over waren beurtelings in handen van de Staatsen en de Spanjaarden.

Bestuurlijk Brabant Mariënhage vertelt ook het verhaal van de ontstaansgeschiedenis van Eindhoven, de grootste stad van Brabant. Het klooster is gesticht op de resten van een motte (15e eeuw), later het kasteel waar de heren van Cranendonk en Eindhoven woonden.