“Het complex is een soort geschiedenisboek.”

De architecten Bert Dirrix en Arie van Rangelrooij vonden het een zeer gewetensvolle opdracht om de plek waar Eindhoven ooit is ontstaan op een mooie manier toegankelijk te maken. Ze voelen zich nauw verbonden met het gebied. Ze wonen en werken al jarenlang in de buurt. Er liggen veel persoonlijke herinneringen. Van Rangelrooij hield zich vooral bezig met het historische gedeelte van het ontwerp, Bert Dirrix nam de nieuwe bouwkundige ingrepen voor zijn rekening.

De Knoop

Openheid en transparantie. Dat waren de voornaamste eisen waaraan het ontwerp voor de nieuwe ceremoniehuizen moesten voldoen. En dat op een zodanige manier dat het verleden ook zichtbaar blijft. Voor de architecten sluit die missie heel goed aan bij hoe zij tegen de transformatie van het al eeuwenlang gesloten gebied aankijken. Een unieke kans om de historie ervan te verweven met de behoeftes van het heden. Al was het een behoorlijke uitdaging, omdat de verschillende monumenten die behouden moeten blijven met de rug naar de stad toe staan. Dirrix heeft daar echter een ingenieuze oplossing voor bedacht. De wat grauwige achterkanten van de monumenten zijn ‘bekleed’ en met elkaar vervlochten tot een gezamenlijke ingang. In deze zogenoemde ‘Knoop’ komt het geheel samen en is de nieuwe open entree ontstaan.

Een neo-classicistisch kleurenpalet

Het bijzondere aan de Knoop is dat deze indrukwekkende hoge ruimte in eerste instantie vrijwel niets laat zien van de historie. Pas als de bezoekers door die ‘schil’ heen lopen, naar de rest van het complex, komen ze binnen in het verleden. Dat wordt mede duidelijk, doordat de helderwitte kleur van de entree, wordt overgenomen door een neo-classicistisch kleurenpalet. Van Rangelrooij: “Dit is een heel opvallende keuze, waar we veel discussie over hebben gehad. Het is onze mening dat we met de kleurenpracht van toen, de geschiedenis afleesbaar maken.“

Biechtstoelen

Eén van de boeiendste ingrepen om het complex lichter en doorzichtiger te maken, was het vervangen van de biechtstoelen met openingen naar buiten. In de Paterskerk was het – zoals bij iedere andere kerk - onmogelijk van binnen naar buiten te kijken en andersom. Nu is er dankzij de heldere ramen in de gevel rechtstreeks contact tussen binnen en buiten. In één oogopslag is zichtbaar waar de ruimte deel van uitmaakt – je kijkt er dwars doorheen – en je kunt zien wat er gebeurt.

Aanvankelijk waren er de nodige bedenkingen over deze ingreep. De biechtstoelen werden gezien als een belangrijk in de monumentale waarde van de kerk. Er is lang gezocht naar een oplossing waar iedereen tevreden mee was. Volgens de architecten versterken de openingen met de uitbouw naar buiten, de symboliek van de biechtstoelen. Dirrix: “Deze kleine annexen aan de kerkruimte hebben een herwaardering gekregen, plekken voor een rustig gesprek of een moment van bezinning.”

Ontdekkingsreis

De architecten hebben het project ervaren als een soort ontdekkingsreis. “Tijdens de ontwerpfase konden we op veel plaatsen niet komen. Pas toen het gebouw leeg was en al die wanden en plafonds eruit kwamen, zagen we veel elementen voor het eerst. Die hebben we zoveel mogelijk alsnog verwerkt”.

Zeer enthousiast zijn ze over de historische kerkwand die tijdens de sloop zichtbaar werd. Deze is in zijn ruwe vorm blijven staan. Dirrix: “We hebben samen een heel weekeinde zitten kappen om die muur zodanig te fatsoeneren dat hij interessant was om zichtbaar te houden.”

Dirrix en Van Rangelrooij beschrijven de manier waarop het complex er nu uitziet ‘als een soort geschiedenisboek waar je doorheen loopt’. Waar je je onderdeel voelt van iets dat nog altijd doorgaat. Tegelijkertijd heeft het een mooie gelaagdheid: het mysterie van het verleden en de alledaagsheid van nu. Maar uiteindelijk hopen de architecten dat een bezoek aan DOMUSDELA bij de bezoekers verwondering zal oproepen over het bijzondere historische karakter en de sfeer van deze plek aan de Dommel.